Kraken ondanks verbod: zichtbaar symptoom van woningnood én signaal voor beleid

Waarom wordt er nog gekraakt?

Krakers hebben grofweg twee belangrijke motieven. Een deel bestaat uit activisten die leegstand, speculatie en brede politieke thema’s onder de aandacht willen brengen. Een ander deel bestaat uit mensen in directe woonnood – zoals dak- en thuislozen of internationale studenten – die geen betaalbare of beschikbare woonruimte kunnen vinden in een krappe woningmarkt.

Juist wanneer panden langdurig leegstaan en er geen duidelijk toekomstplan is, wordt kraken door sommigen gezien als een pijnlijk, maar begrijpelijk signaal van onvrede. Tegelijkertijd is het voor gemeenten, politie en eigenaren een risicovolle situatie die snel kan escaleren en kan leiden tot schade, overlast of juridische procedures. Professioneel leegstandbeheer helpt om dat soort situaties te voorkomen door panden gecontroleerd in gebruikt te houden.

 

Kraken is strafbaar, maar niet verdwenen

Hoewel het kraakverbod stevig in de wet is verankerd, laten recente onderzoeken naar de Wet handhaving kraakverbod zien dat de impact vooral zit in snellere ontruiming, niet in het volledig verdwijnen van kraakacties. Pandeigenaren die tijdig aangifte doen en hun eigendomsrecht goed kunnen onderbouwen, kunnen erop rekenen dat de rechter-commissaris in principe binnen 72 uur een beslissing neemt over de strafrechtelijke ontruiming. Daarna kan de daadwerkelijke ontruiming relatief snel volgen.

Het aantal kraakincidenten per jaar blijft echter in de orde van grootte van tientallen tot ruim honderd zaken landelijk. Wel is de gemiddelde duur van kraaksituaties korter geworden, mede doordat eigenaren sneller in actie komen en de procedure minder ruimte laat voor langdurige vertraging. In een deel van de gevallen volgt uiteindelijk ontruiming; in andere situaties worden afspraken gemaakt of vertrekken krakers vrijwillig.

Leegstand in Brabant: duizenden woningen staan echt leeg

Uit de Landelijke Monitor Leegstand (CBS, 2025) blijkt dat in Noord-Brabant duizenden woningen administratief leegstaan, waarvan een deel langdurig en met nauwelijks of geen energieverbruik. Dat wijst erop dat deze panden feitelijk onbewoond zijn en dus niet actief bijdragen aan de oplossing van de woningnood. Alleen al in Den Bosch, Oss en Tilburg gaat het om een aanzienlijk aantal panden.

Deze leegstand contrasteert sterk met de druk op de woningmarkt in dezelfde regio. Voor veel burgers voelt het onrechtvaardig wanneer bruikbare woningen of panden leeg blijven, terwijl wachttijden voor sociale huur, middenhuur en betaalbare koopwoningen oplopen. Dat gevoel van ongelijkheid voedt maatschappelijke onrust en maakt leegstaande panden extra gevoelig voor kraakacties en publieke kritiek.

 

Wat kunnen gemeenten en eigenaren doen?
Het Rijk werkt aan wetgeving die het  voor gemeenten mogelijk moet maken om een leegstandsheffing in te voeren. Gemeenten krijgen daarbij naar verwachting ruimte om zelf de hoogte en uitwerking van zo’n heffing te bepalen. Daarnaast kunnen zij via hun woonbeleid en vastgoedstrategie sturen op tijdelijke woonvormen, herbestemming en professioneel leegstandbeheer om te voorkomen dat panden langdurig ongebruikt blijven.

Pandeigenaren kunnen hun risico’s op kraak, schade en waardeverlies beperken door:

• Tijdelijke verhuur of antikraakconstructies in te zetten, waar nodig passend binnen de Leegstandwet en andere relevante regelgeving.
• Heldere juridische afspraken te maken via bruikleen- of beheerovereenkomsten.
• Zichtbaar toezicht, regulier onderhoud en aanwezigheid te organiseren om ongewenst gebruik te ontmoedigen.

 

Bij Prevenda ondersteunen we gemeenten, corporaties, beleggers en andere vastgoedeigenaren met professionele oplossingen voor leegstand. Tijdelijke bewoning en gebruik zorgen voor sociale controle, voorkomen schade, behouden waarde en verhogen de leefbaarheid in de omgeving. Zo blijft vastgoed in beweging, ook wanneer er nog geen definitieve bestemming of herontwikkeling is vastgesteld.

Wilt u weten hoe uw gemeente of organisatie leegstand kan voorkomen en het risico op kraken kan verkleinen?
Neem vrijblijvend contact met ons op.

 

Bronnen:

• CBS, Landelijke Monitor Leegstand 2025
• Brabants Dagblad, 10 december 2025
• Provincie Noord-Brabant / regionale leegstandscijfers
• WODC, (einde)evaluatie Wet handhaving kraakverbod, 2025

Officiële publicaties Wet kraken en leegstand en Wet handhaving kraakverbod